Rolnictwo węglowe (nazywane również regeneracyjnym lub regeneratywnym) to takie praktyki rolnicze, które oprócz maksymalizacji plonów ma za zadanie również wzbogacić glebę i zwiększyć bioróżnorodność. W efekcie ten model upraw przynosi korzyści nie tylko dla rolników, ale również dla klimatu i środowiska. Chociaż jest znany od dawna, to wciąż budzi krańcowe emocje. Obecnie zyskuje jednak na popularności – również z powodu wchodzących w życie regulacji prawnych. Na czym polega rolnictwo węglowe? Jakie są jego założenia i cele?
Czym jest rolnictwo węglowe?
Rolnictwo węglowe to zbiór zrównoważonych praktyk agronomicznych, których celem jest przede wszystkim odtworzenie (oraz utrzymanie na wysokim poziomie) potencjału plonotwórczego gleby. Trzeba pamiętać, że gleba jest nieodnawialnym zasobem naturalnym (chociaż powstaje nowa, to jednak na tyle wolno, że uznaje się ją za nieodnawialną). Tymczasem zmiany klimatyczne i intensywne praktyki rolnicze przyczyniają się do niszczenia gleby, co nie tylko obniża jej żyzność, ale również odbija się negatywnie na całym środowisku. Gleba bowiem oprócz tego, że wyżywia ludzkość, bierze m.in. udział w sekwestracji węgla oraz wpływa na redukcję zanieczyszczeń.
Rolnictwo regeneratywne ma więc za zadanie nie tylko dbać o plony i opłacalność upraw, ale również robić to w taki sposób, który nie szkodzi środowisku. Gospodarstwa prowadzone w zgodzie z założeniami zrównoważonego rozwoju mają ujemny ślad węglowy. Te założenia są wspólne dla innych systemów, np. rolnictwa integrowanego, ekologicznego czy permakultury. Różne systemy przenikają się i wykorzystują nowoczesne rozwiązania (np. precyzyjne dane na temat zasobności gleby w celu dokładnego dawkowania nawozów lub monitorowanie upraw dronami), aby zapewnić realizację założeń zrównoważonego rozwoju.
Cele rolnictwa regeneratywnego
Niektórzy rolnicy uznają podobne systemy upraw za nowoczesną, ekologiczną fanaberię, forsowaną przez organizacje środowiskowe i Unię Europejską (np. w programie Europejskiego Zielonego Ładu). Zmiany klimatyczne są jednak faktem, spadająca jakość gruntów rolnych także. A system rolnictwa węglowego wcale nie zakłada szkód dla rolników. Produkcja wysokiej jakości żywności to nadrzędny cel gospodarstw ekologicznych. Za jakość trzeba oczywiście płacić – oznacza to, że rentowność upraw wzrasta wraz z jakością produkcji. Aby to osiągnąć, należy prawidłowo zarządzać materią organiczną gleby oraz poprawiać właściwości fizykochemiczne gleby (np. jej pH).
Jakie praktyki wykorzystuje rolnictwo węglowe?
Przejdźmy do konkretów. Jakie zabiegi wykonuje się w gospodarstwach prowadzonych w systemie regeneratywnym? Przede wszystkim zmniejsza się udział nawozów mineralnych w programach nawożenia. Zamiast tego wykorzystuje się materiał organiczny: gnojówkę, kompost czy resztki pożniwne. Taki nawóz nie tylko dostarcza składników mineralnych, ale również wzbogaca glebę o cenną materię organiczną, a więc zwiększa żyzność podłoża. Oprócz tego w rolnictwie węglowym ogranicza się liczbę zabiegów w polu do niezbędnego minimum. Każdy wyjazd w pole narusza strukturę gleby, tym samym obniżając jej jakość. Takie zabiegi są również zgubne dla pożytecznych mikroorganizmów glebowych.
Kolejne praktyki to: zróżnicowanie uprawianych gatunków, płodozmian, ograniczenie stosowanie środków ochrony roślin, systemy strip-till i no-till, międzyplon i rolnictwo precyzyjne (czyli np. dokładne określenie zapotrzebowania na nawozy z uwzględnieniem danych na temat potrzeb konkretnego gatunku oraz naturalnej zasobności gleby). Warto także zastosować kwasy humusowe.
Kwasy humusowe w rolnictwie węglowym
Kwasy humusowe to jeden z najważniejszych składników gleby. Odpowiadają za jej właściwości fizyczne i chemiczne oraz procesy biologiczne, które w niej zachodzą. Można je również pozyskiwać z węgla brunatnego i wykorzystywać w produkcji nowoczesnych stymulatorów wzrostu. Takie stymulatory poprawiają próchniczność gleby i zwiększają ilość węgla organicznego w podłożu. Optymalizują także zachodzące w glebie procesy (np. sekwestracji węgla lub rozmnażania pożytecznych mikroorganizmów) oraz zwiększają dostępność składników mineralnych. A co najlepsze: wszystko to bez szkody dla środowiska! Kwasy humusowe są bowiem bezpieczne dla ekosystemu i dlatego ich wykorzystywanie jest cennym elementem rolnictwa węglowego.